Yüz Felci
Yüz felci, yüz kaslarının ani ve geçici olarak felç olması durumudur. Bu durum, yüz sinirinin (fasiyal sinir) bir kısmının veya tamamının etkilenmesi sonucu ortaya çıkar. Yüz felci, genellikle aniden gelişir ve etkilenen kişinin yüzünde bir yarısında kas güçsüzlüğü veya felç görülür.
Yüz felci, mimiklerin kontrolünde zorluk, göz kapağının kapanmaması, ağız ve yüzde asimetri gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
Fasiyal sinir kaçıncı kafa çiftidir?
Yedinci kafa çiftidir.
Fasiyal sinirin görevleri nelerdir?
- Motor görevleri: Yüz kaslarının, stapedial kasın innervasyonunu sağlar.
- Sensöryel görevi: Dil 2/3 ön kısmının tad duyusunu sağlar.
- Salgılatıcı görev: Gözyaşı bezi, burun mukozasındaki sekretuvar bezler ve çene altındaki tükrük bezi salgılarında görev yapar.
- Sensitif görevi: Dış kulak yolu ve kulak kepçesinin bir kısmının hissini sağlar.
Fasiyal sinirin beyinden yüze kadar olan seyri nasıldır?
Fasiyal sinir korteksten çıktıktan sonra ponsta yer alan fasiyal nükleuslara gelir. Bundan sonra pontoserebellar köşeden internal akustik kanala girerek burada sekizinci kafa çifti ile beraber seyreder. Orta kulaktan geçtikten sonra stilomastoid foramenden temporal kemiği terk ederek yüze çıkar. Burada bir süre ilerledikten sonra önce temporozigomatik ve servikomandibuler olmak üzere iki dala ayrıldıktan sonra beş ana dala ayrılarak yüze ve boyuna dallar verir. Bu dallar:
- Frontal dal,
- Temporal dal,
- Bukkal dal,
- Marjinal mandibuler dal,
- Servikal daldır.
Fasiyal paraliziler kaça ayrılır?
Fasiyal paraliziler, lezyonun yerine göre santral ve periferik olmak üzere ikiye ayrılır.
Santral ve periferik fasiyal paralizilerin birbirinden farkı nedir?
Periferik fasiyal paralizi yüzün bir yarısında görülürken, santral fasiyal paralizi yüzün bir yarısında ve o yarının da alt kısmında izlenir. Başka bir deyişle periferik fasiyal paralizide hasta yüzün bir tarafında kaşını kaldırmaz, göz kapağını kapatıp hareket ettiremez, nazobukkal sulkusu silinmiştir, ağız köşesi kaymıştır. Santral fasiyal paralizide ise göz çevresi normal olarak izlenir, bulgular ağız çevresinde yoğunlaşmıştır.
Santral fasiyal paraliziler, daha proksimal lezyon olmalarına rağmen neden periferik fasiyal paralizilerden daha küçük alanlarda güçsüzlüğe neden olurlar?
Santral fasiyal paraliziler, fasiyal nükleusların üzerindeki santral lezyonlardan kaynaklanır. Fasiyal nükleusların üzerindeki alanlarda göz çevresine gelen fasiyal lifleri her iki hemisferden de gelir. Bu yüzden buradaki lezyonlarda karşı taraftaki hemisferden gelen lifler göz çevresindeki kas fonksiyonlarının devam etmesini sağlar. Ancak periferik lezyonlarda karşı hemisfer desteği olmadığı için fasiyal sinirin innerve ettiği tüm alanlarda paralizi izlenir.
Santral fasiyal paraliziye benzer bir klinik görünüm yaratabilecek periferik fasiyal lezyon olabilir mi?
Fasiyal sinirin yüzde verdiği terminal dallardan marjinal mandibuler sinir lezyonlarında sadece ağız köşesinde güçsüzlük görüldüğünden santral fasiyal paralizilerle karıştırılabilir. Özellikle submandibuler gland cerrahilerinde ve boyun cerrahilerinde marjinal mandibuler sinir zedelenebilir.
Bell paralizisi nedir?
İdiyopatik fasiyal paralizi de denir. Saptanabilen bir neden olmaksızın fasiyal paralizi gelişmesi durumudur. Fasiyal paralizilerin en sık görülen tipidir.
Bell paralizinin görülme sıklığı nedir?
13-34/100.000’dir.
Bell paralizisinde bakı ve anamnezde neler dikkat çeker?
Bell paralizisi periferik tip fasiyal paralizi özellikleri gösterir. Yüzde asimetri, hem göz hem de ağız çevresindedir. Bunun dışında tutulan tarafta göz yaşında azalma, hiperakuzi, dil ön kısmında tad duyusunda azalma ve kulakta ağrı görülebilir.
Bell paralizisi görülme olasılığını arttıran risk faktörleri nelerdir?
Endokrin değişiklikler, özellikle diyabet ve hamilelik Bell paralizisi riskini arttırabilir (258). Bunun dışında yaş ilerledikçe hastalığın görülme riski fazladır.
Bell paralizisinde paralizinin spontan düzelme şansı ne kadardır?
%70-80’dir.
Düzelen Bell paralizinin tekrarlama olasılığı yüzde kaçtır?
%7-15’tir.
Bell paralizisinde spontan düzelme olasılığını azaltan risk faktörleri nelerdir?
- Diabetes mellitus,
- Tam paralizi (parezilerin düzelme olasılığı daha yüksektir),
- İleri yaş,
- Kulak ağrısı ile birlikte fasiyal paralizi,
- Hipertansiyon.
Bell paralizisi tedavisinde neler yapılmalıdır?
Tedavide asıl ilaç kortikosteroidlerdir. Kortikosteroidler, 1 mg/kg prednizolon şeklinde başlanıp, giderek azaltılıp 10 günde kesilecek şekilde, beraberinde gastrik yan etkileri azaltma amaçlı proton pompa inhibitörleri veya H2 reseptör blokerleri kullanılarak ve tuzsuz diyet uygulanarak verilmelidir. Ciddi paralizilerde asiklovir ve valasiklovir gibi antiviral ajanlar tedaviye eklenebilir. B grubu vitaminler, fizik tedavi rehabilitasyon egzersizleri faydalı olabilir. Göz kapamada kusur nedeniyle, korneayı korumak için gece pomad sürülerek göz kapatılmalıdır, gün içinde suni gözyaşı kullanmak faydalı olabilir.
Ramsay Hunt sendromunun etkeni ve triadı nedir, tedavide ne yapılır?
Hastalığın etkeni Herpes zoster virüsü (varisella zoster)’tür. Genikulat ganglionun herpetik inflamasyonu sonucu oluştuğu düşünülür. Hastalığın triadı:
- Dış kulak yolunda ve aurikulanın konka kısmında veziküller ve şiddetli kulak ağrısı: Genellikle öncelikle kulak ağrısı başlar, veziküller arkadan belirginleşir.
- Periferik fasiyal paralizi (Resim 355a-b),
- İşitme kaybı (nörosensöryel tip işitme kaybı).
Fasiyal paralizinin düzelme olasılığı Bell paralizisi kadar yüksek değildir. %40-50 civarında spontan düzelme izlenir. Tedavide steroid (Bell paralizisindeki gibi) ve asiklovir [5 x 400 mg (IV 3.5 mg /kg), 10 gün] veya valasiklovir (3 x 1000 mg, 7 gün) verilir. Antivirallerin kullanımı sırasında renal fonksiyonlar kontrol edilmelidir.
Ramsay Hunt sendromu ve kulak cerrahileri dışında fasiyal paralizi yapan kulak hastalıkları nelerdir?
Akut otitis media, seröz otitis media ya da kronik otitis media seyrinde, inflamasyon, kolesteatom, iskemi veya toksik nedenlerden dolayı fasiyal paralizi izlenebilir.
Travmatik fasiyal paralizi nedir, tedavisi nasıl yapılır?
Kafa travmaları sırasında temporal kemikte meydana gelen fraktürlerin fasiyal sinir sıkıştırması veya kesmesi sonucu veya cerrahi olarak yapılan işlemler sırasında iyatrojenik fasiyal yaralanmalara sekonder fasiyal paralizilerdir.
Kafa travmalarında temporal kemik transvers veya longitudinal düzlemde kırılabilir. Transvers düzlem kırıklarında fasiyal paralizi daha sık görülür.
Travma sonrası fasiyal paralizinin oluşma zamanı tedavi açısından önemlidir. Eğer travmadan sonra fasiyal sinir paralizisi hemen oluşmamış, bir süre sonra olmuşsa bu posttravmatik ödeme sekonder fasiyal paraliziyi düşündürür. Bu hastalarda bu yüzden steroid tedavisine başlanır, yanıt alınamayan olgularda duruma göre ileri aylarda cerrahi dekompresyon operasyonu denen fasiyal sinir üzerindeki kemiğin kaldırılarak fasiyal sinir dolaşımının rahatlatıldığı ve fasiyal sinirin bütünlüğünün kontrol edildiği operasyon uygulanır.
Travma sonrası hemen meydana gelen fasiyal paralizilerde ise hemen dekompresyon operasyonunun yapılması ve sinir bütünlüğünün kontrol edilerek gerekirse sinirin cerrahi onarımının yapılması tercih edilir.
Hangi KBB cerrahileri sırasında fasiyal paralizi gelişebilir?
Parotis cerrahileri, kronik otitis media nedeniyle yapılan mastoidektomiler ve submandibuler gland ablasyonu sırasında fasiyal sinir zedelenebilir.
Melkerson Rosenthal sendromunun triadı nedir, tedavide ne yapılır?
Hastalığın triadı, rekürren fasiyal paralizi, rekürren hemifasiyal ödem ve dilde fissür (lingua plikata)’den oluşur. Tedavide Bell paralizisindeki steroid tedavisi uygulanır.
Bilateral fasiyal paralizi yapabilen hastalıklar nelerdir?
- Sarkoidoz,
- Lösemi,
- Lyme hastalığı,
- Kafa travması,
- Mobius sendromu,
- Guillian Barre sendromu.
Lyme hastalığı nedir?
Kenelerle geçen, “Borrelia burdgorferi”nin neden olduğu ateş, miyalji, aşırı yorgunluk, lenfadenopatiler, artrit, “eritema kronikum migrans” denen kırmızı lezyonlarla karakterize kraniyal nöropati yaparak fasiyal paralizinin de eşlik edebildiği infektif bir hastalıktır. Hastalığın tedavisinde 14-21 gün boyunca doksisiklin, amoksisilin, sefuroksim ve eritromisin kullanılabilir.
Mobius sendromu nedir?
Konjenital bir hastalıktır. Bilateral fasiyal paralizi, abdusens paralizisi, ekstremite anomalileri, özellikle pektoral kaslar olmak üzere bazı kasların yokluğu, özellikle hipoglossus olmak üzere bazı sinirlerin tutulumu ile karakterizedir.
Fasiyal paralizi rekürrens gösteriyorsa hangi durumlar akla gelmelidir?
Diyabetik hastalarda, Bell paralizisinde, tümörlerde ve Melkerson Rosenthal sendromunda rekürren fasiyal paraliziler izlenebilir.
Fasiyal paralizi tedavisinde en sık yapılan cerrahiler nelerdir?
- Dekompresyon: Fasiyal sinir üzerindeki kemiğin cerrahi olarak kaldırılarak sinirin ve dolaşımının rahatlatılması operasyonudur.
- Sinir grefti ile onarım: Sinirin koptuğu durumlarda aurikularis magnus veya sural sinir gibi sinirlerden alınan greftlerle kopuk alanın yerine konarak dikilmesi operasyonudur. Özellikle cerrahi sonrası ve travma sonrası oluşan sinir kopmalarında tercih edilir.
- Anastomoz operasyonları: Geç dönemde kullanılan bir cerrahi onarım yöntemidir. Sinirin fonksiyonlarının sinir ile hipoglossus veya aksesuar sinir arasında anastomoz yapılarak geriye döndürülmeye çalışılması operasyonlarıdır. Ancak bu operasyonlardan sonra anastomoz yapılan sinire göre, örneğin hastanın gözünü kapatması için, dilini veya omuzunu hareket ettirmesi gerekir.
- Fasiyal reanimasyon: Yüz germe, kaş kaldırma, göz kapağına altın implant yerleştirme gibi yöntemlerle fasiyal paraliziden kaynaklanan asimetri ve arızaları sinire dokunmadan yüz müdahaleleriyle düzeltmeye çalışan cerrahi tekniklerdir.